بیت کوین
بیت کوین پول مجازی است که تولید آن حاصل فعالیت محاسباتی زمانبری است که به آن کاوش گفته می شود، این پول بین المللی تحت مدیریت هیچ بانکی نبوده و می تواند برای خرید کالا از هرجایی در جهان مورد استفاده قرار بگیرد، همچنین می توان آنرا مانند سهام یا پول فلزی داد و ستد کرد. این پول، ارزی جدید با هزینه معاملاتی کمتر نسبت به بازارهای ارز سنتی است و به صورت غیر متمرکز و بدون وجود نهاد واسط و نهاد ناظری همچون دولت، بانک و مؤسسات مالی بر خلاف ارزهای سنتی صادر شده توسط دولتها فعالیت می کند.
مقدمه
یکی از روش هایی که در سناریوی سیستم های پرداخت الکترونیک تعریف می شود، روش پول نقد و استفاده از سکه های الکترونیکی است. در طراحی سکه های الکترونیکی، بسته به نوع کاربرد آن، ویژگی های متعددی را می توان در نظر گرفت.
برای تسهیل انجام امور مالی و ایجاد پولی بدون حضور واسطه ها (بانک ها و مؤسسات مالی)، مفهوم پول مجازی به معنای پول رمزگذاری شده اولین بار در سال 1998 مطرح شد. در واقع ایده جدیدی از پول مطرح گردید که از روش رمزگذاری کامپیوتری برای کنترل تولید پول و انجام معاملات بدون واسطه و مرجع مرکزی استفاده می شود. اما این ایده تا سال 2009 فقط در حد یک نظریه بود. در این سال همزمان با رکود اقتصادی، واحد پول مجازی به نام بیت کوین به صورت کاربردی همراه با الگوریتم ریاضی تولید آن در جهان مطرح گردید، بر اساس آن مقاله ای ارائه شد و به صورت اجرایی درآمد. پول مجازی هیچ سرویس دهنده مرکزی یا مؤسسه مالی برای کنترل نقل انتقالات ندارد؛ زیرا همه ی موارد بر ارتباطات نظیر به نظیر بنا شده و دولت ها نمی توانستد آن را دستکاری کنند و بانک ها نمی توانستند ارزش آنرا کم یا زیاد بنماید.
پول دیجیتالی، پولی است که به شکل اطلاعات الکتریکی برای تبادل کالا و خدمات استفاده می شود و به دو دسته قابل ردیابی/گمنامی، بلادرنگ/غیربلادرنگ تقسیم می شوند. درصورتی پول دیجیتالی قابل ردیابی است که بانک و بازرگانان بتوانند نشانه های رمزدار پول را برای صاحبش ردیابی کنند و در صورتی گمنام می ماند که بانک با همکاری بازرگان رمز پول را نتواند شناسایی کند. ویژگی بلادرنگ و غیر بلادرنگ بودن لزوم مشارکت و یا عدم مشارکت بانک در پرداخت را مشخص می کند. از دیگر خواص پول دیجیتالی، غیر قابل استفاده مجدد بودن، غیر قابل جعل کردن، غیر قابل ازدیاد و غیر قابل ردیابی است
مسئله پول سنتی و مجازی
مفهوم ارز مجازی در کل پیچیده و انتزاعی است و فهم اینکه چطور و چرا بیت کوین فعالیت میکند، نیازمند سطح قابل قبولی از دانش فناوری اطلاعات است و این در حالی است پول سنتی برای تمام بشر قابل درک است.
مشخصات بیت کوین
بیت کوین به صورت فیزیکی وجود ندارد و تنها حساب هایی شامل رمزهای عمومی و خصوصی وجود دارد. اطلاعات حساب ها به همراه تراکنش های صورت گرفته بین حساب ها در یک دفترکل ثبت می شود که نیازمند حجم وسیعی از توان محاسباتی کامپیوتری برای تأیید و ثبت این اطلاعات در سرتاسر کامپیوترهای عضو شبکه در جهان می باشد.
بیت کوین یک ارز غیرمتمرکز است که با فناوری نظیر به نظیر مدیریت می شود. تمامی فعالیت ها مانند انتشارات بیت کوین، پردازش و اعتبارسنجی معاملات توسط شبکه انجام می شود و هیچ واسطه یا مرجع مرکزی برای سرکشی یا دخالت در فرآیند وجود ندارد، برعکس پول سنتی که توسط بانک مرکزی یک کشور در راستای تعهد این نهاد برای کنترل سیاست های پولی منتشر می شود. بیت کوین اصولاً به صورت الکترونیکی وجود دارد، در واقع بیت کوین به منظور پول الکترونیکی بودن طراحی شده است، درحالی که پول سنتی اصولاً به صورت فیزیکی است و حساب هایی که در بانک وجود دارد را می توان در صورت تمایل به سرعت به وجه نقد تبدیل کند.
سرآغاز بیت کوین
سال 2003 دامنه پایگاه Bitcoin.org در اینترنت ثبت شد و تا به امروز نیز مشخص نیست که چه کسی این دامنه را به ثبت رسانده است. اکتبر سال 2003 فردی به نام ساتوشی ناکاموتو در خبرنامه رمزگذاری شده ای به نام metzdowd.com اعلام کرد:
«من درحال کار برروی سیستم پولی الکترونیکی جدیدی هستم که کاملاً نظیر به نظیر و بدون دخالت شخص ثالث می شود».
مقاله علمی مذکور سرمنشا این پول مجازی یعنی بیت کوین بوده و معروف به مقاله سفید با عنوان «بیت کوین: سیستم پولی الکترونیکی نظیر به نظیر» می باشد.
در ژانویه 2009 بلوک صفر بیت کوین در دنیای اینترنت استخراج شد که تنها شامل پیغامی مبنی بر شروع بکار سیستم بوده و جایزه آن 50 بیت کوین برای ساتوشی بود. چند روز بعد اولین نسخه از نرم افزار بیت کوین به صورت متن باز ارائه شد و فردای آن روز بلوک یک بیت کوین استخراج گردید و تراکنش بیت کوین بین کاربران اولیه صورت گرفت. ارزش بیت کوین هیچ پشتوانه ای نداشته و کاملا بستگی به میزان عرضه و تقاضا داشت.
اصطلاحات بیت کوین
• سیستم مشتری بیت کوین، نرم افزار رایگانی است که برای دریافت و ارسال بیت کوین ها روی کامپیوتر نصب می شود.
• کیف پول، فایلی است که نشانه های بیت کوین و کلیدهای خصوصی مورد نیاز برای استفاده از آنها را درخود
• ذخیره می کند.
• زنجیره بلوک، فهرست یا پایگاه دادهای عمومی از همه تراکنش هایی است که تاکنون انجام پذیرفته اند و فرستاده شده اند. با این فهرست هر کسی می تواند بداند که کدام بیت کوین از چه کسی است.
• نشانی بیت کوین، شناسه ای متشکل از حرف ها و شماره ها است که مقصد هر پرداخت را نشان می دهد و مانند ایمیلی هنگامیکه می خواهید برای کسی بیت کوین بفرستید به آن نیاز دارید.
• کاوشگر، کسی که به ایجاد بلوک ها و افزودن آنها به زنجیره بلوک کمک می کند. هر کاوشگر که یک بلوک معتبر ایجاد کند طبق پروتکل بیت کوین، 25 بیت کوین پاداش می گیرد. همه بیت کوین های کنونی در شبکه با پشت سرگذاشتن همین فرآیند پدید آمده اند(در چهار سال نخست مقدار این پاداش 50 بیت کوین بود و در چهار سال دوم به 20 بیت کوین کاهش یافت و این روند کاهشی هر چهار سال یکبار ادامه می یابد).
• کلیدخصوصی، شماره سری و مخفی مربوط به یک نشانی است که هر کاربر برای دسترسی به بیت کوین های خود و فرستادنشان به مقصد مورد نظر به آن نیاز دارد. اگر این کلید گم شود بیت کوین های موجود در کیف پول شخص برای همیشه از بین می رود.
• پروتکل بیت کوین، بدین معنا است که هر گره در شبکه باید یک نسخه از هر تراکنش بیت کوین را دانلود کند.
• شبکه بیت کوین، شبکه ای کامپیوتری است که تراکنش های بیت کوین در آن پخش یا توزیع می شود. بلوک زنجیر نیز روی همین شبکه نگهداری می شوند.
اجزای تشکیل دهنده سیستم مالی بیت کوین
ساتوشی
هر بیت کوین تا هشت رقم قابلیت ریز شدن دارد که به ریزترین واحد، ساتوشی اطلاق می شود. البته بر اساس نیاز و توافق استخراج گران این واحد می توان ریزتر بشود. از چهار طریق می توان بیت کوین بدست آورد:
• فروش کالا و خدمات بر اساس بیت کوین
• خرید بیت کوین از صرافی های بیت کوین
• خرید بیت کوین از افرادی که بیت کوین دارند
• جایزه گرفتن بیت کوین از طریق فرآیند رقابتی استخراج (تولید بیت کوین)
بیت کوین اولین شبکه پرداخت غیرمتمرکز و نظیر به نظیر است که قدرت خود را از کاربران می گیرد و هیچ واسطه یا مرجع مرکزی برای مدیریت که درآن دخل یا تصرف کند، وجود ندارد. از منظر کاربران، بیت کوین در واقع پول اینترنتی است
مزایای بیت کوین
آزادی پرداخت وجه: هر موقع از شبانه روز و در هر کجای جهان که باشید، ارسال و دریافت فوری هر مبلغ از بیت کوین امکان پذیر است. هیچ روزی تعطیل نیست. هیچ حد و مرزی در کار نیست. هیچ محدودیتی اعمال نخواهد شد. بیت کوین به کاربرانش اجازه می دهد بر پول خود کنترل کامل داشته باشند.
کارمزد های بسیار اندک: در حال حاضر پردازش پرداخت وجه با بیت کوین، بصورت بدون کارمزد و یا با کارمزدی بسیار اندک، انجام می گیرد. کاربران می توانند برای پردازش سریعتر تراکنش خود، کارمزد پرداخت نمایند که در نتیجه تأییدیۀ تراکنش را سریعتر از شبکه دریافت خواهند کرد. علاوه بر این، پردازشگرهای تجاری نیز هستند که سوداگران را در پردازش تراکنش ها، تبدیل بیت کوین ها به یک ارز بدون پشتوانه و واریز مبالغ بطور مستقیم و روزانه به حساب بانکی آنها، یاری دهند. زیرا این تراکنش ها بر مبنای بیت کوین است، کارمزدهایی به مراتب کمتر از کارمزدهای شبکه کارت اعتباری یا پی پال، از آنها خواسته خواهد شد.
ریسک کمتر برای سوداگران: تراکنش های بیت کوین امن و برگشت ناپذیر بوده و حاوی اطلاعات شخصی و یا حساس مشتریان نیست. به همین دلیل از سوداگران در برابر ضررهای ناشی از کلاهبرداری یا پرداخت های برگشتی جعلی محافظت می کند و نیازی هم به پیروی از PCI نیست. سوداگران می توانند به سادگی به بازارهای جدیدی قدم بگذارند که هیچ کارت اعتباری در آن در دسترس نباشد و یا نرخ کلاهبرداری به شکل غیرقابل قبولی بالا باشد. دستاوردهای خالص آن عبارتست از: کارمزد کمتر، بازارهای بزرگتر و هزینه های مدیریت کمتر.
امنیت و کنترل: کاربران بیت کوین بر تراکنش های خود کنترل کامل دارند. غیرممکن است که بتوان معامله کنندگان را مجبور کرد، مانند آنچه در روش های دیگر پرداخت گاهی پیش می آید، مبالغی ناخواسته و یا از پیش اعلام نشده را بپردازند. پرداخت های بیت کوینی بدون اینکه اطلاعات شخصی کسی به تراکنش پیوست شده باشد، انجام می گیرد. به این ترتیب محفاظت شدیدی در برابر سرقت هویت ایجاد شده است. کاربران بیت کوینی همچنین می توانند با تهیه ی پشتیبان و رمزگذاری، از پول شان محافظت نمایند.
شفافیت و بی طرف بودن: تمامی اطلاعات در مورد تأمین پول بیت کوین به سادگی روی زنجیره ی بلاک در دسترس همه هست و می توان آنرا بلافاصله آزمایش کرده و از آنها استفاده نمود. هیچ شخص یا سازمانی نمی تواند پروتکل بیت کوین را کنترل و یا دستکاری نماید چون این پروتکل با رمزنگاری، ایمن شده و هسته بیت کوین را از نظر شفافیت، بیطرفی کامل و قابل پیشبینی بودن کاملاً قابل اعتماد ساخته است
معایب بیت کوین
میزان پذیرش: بسیاری از مردم هنوز در مورد بیت کوین آگاهی ندارند. همه روزه، کسب و کارهای بیشتری بیت کوین ها را می پذیرند، چرا که مزایای آنرا می خواهند، اما این فهرست هنوز کوچک است و نیاز به رشد دارد تا بتوان از فایده های این شبکه بهره جست.
ناپایداری: ارزش کلی بیت کوین های در گردش و تعداد کسب و کارهایی که از بیت کوین استفاده می کنند، در مقایسه با آنچه که باید باشد، هنوز کم است. بنابراین، رویدادها، معاملات و یا فعالیت های تجاری نسبتاً کمی هستند که می توانند بر بهای بیت کوین اثری چشمگیر داشته باشند. به لحاظ نظری این ناپایداری، در صورت رشد بازارها و تکنولوژی بیت کوین، کاهش خواهد یافت. پیش از این، جهان هرگز چنین ارز نوپدیدی را به خود ندیده بود، بنابراین تصور اینکه بیت کوین چگونه این راه را به پایان خواهد برد، دشوار (و هیجان برانگیز) است.
در حال توسعه بودن: نرم افزار بیت کوین هنوز نسخه ثابتی نیست و ویژگی های ناقص بسیاری دارد که بطور فعال در دست توسعه است. ابزارها، ویژگی ها و سرویس های جدید در حال توسعه یافتن هستند تا بیت کوین را امن تر و برای توده ی مردم دسترس پذیرتر بسازند. بیشتر کسب و کارهای بیت کوینی نوپا بوده و هنوز تحت پوشش بیمه نیستند. بطور کلی، فرایند بلوغ بیت کوین هنوز در جریان است.
نوسان قیمت: از آنجاییکه بیت کوین پشتوانه ای ندارد، قیمت بیت کوین شدیداً دارای نوسان است که این امر ارزیابی ارزش واقعی آن را دشوار کرده و ریسک ضرر سرمایه گذاری در ارز مجازی را بالا می برد.
گمنامی کاربران: گمنامی کاربران بیت کوین ممکن است منجر به استفاده بیت کوین در فعالیت های غیرقانونی و نامشروع مثل فرار مالیاتی، صادرات اسلحه، قمار و دور زدن سیاست های کنترل ارز شود؛ البته بیان شد که این سیستم دارای شفافیت بیشتری نسبت به پول سنتی است ولی با این حال در سال های اخیر موارد بسیاری از استفاده غیر قانونی گزارش شده است.
امنیت: این حقیقت که بیت کوین فقط به صورت الکترونیکی وجود دارد منجر به گم شدن و دزدیده شدن آسان آن می شود.
خارج شدن ارز: بیت کوین برای دولتها مطلوبیت ندارد زیرا در بسیاری از موارد باعث خارج شدن ارز می شود.
بیت کوین از منظر حقوقی
در بیشتر محاکم قضایی، از نظر قانون بیت کوین غیرقانونی نیست. اما بعضی از دستگاه های قضایی (مانند کشورهای آرژانتین و روسیه) ارزهای خارجی را بشدت محدود و یا ممنوع کرده اند. بعضی دیگر از دستگاه های قضایی (مانند تایلند) ممکن است صدور گواهینامه برای بعضی موجودیت های خاص، مثلاٌ صرافی های بیت کوینی را محدود کرده باشند.
از زمان راه اندازی شبکه بیت کوین بحث بسیاری در مورد ماهیت بیت کوین وجود داشته است؛ آیا واقعا بیت کوین را می توان به عنوان یک ارز، سرمایه یا کالا در نظر گرفت یا بیت کوین دارای هیچ ارزش خاصی نیست. در مارس سال 2014 سرویس درآمد داخلی (IRS) ایالت متحده اعلام کرد که تمامی ارزهای مجازی از جمله بیت کوین شامل مالیات بر دارایی می شوند و ارز به حساب نمی آیند. سود یا ضرر ناشی از بیت کوین اگر به عنوان سرمایه نگهداری شوند، با عنوان سود و زیان سرمایه تلقی می شوند، در حالی که اگر به عنوان موجودی نگهداری شود، شامل سود و زیان عادی خواهد شد. با این وجود اولین دستگاه خودپرداز برای مبادله بیت کوین با سایر ارزها در سال 2013 در ساندیگو، کالیفرنیا راه اندازی شد.
نگاه اقتصادی از منظر تجارت الکترونیک
بیت کوین سقف حداکثری 21 میلیون عدد را دارا است: حداکثر تعداد بیت کوینی که ممکن است تولید شود 21 میلیون است.
فرآیند استخراج بیت کوین در حال حاضر هر 10 دقیقه 25 بیت کوین تولید می شود (نرخ تولید هر 4 سال نصف می شود).
از نظر اقتصادی مهمترین آثار گسترش استفاده از پول الکترونیکی بر روی عرضه پول، سیاست های پولی و بانک مرکزی ایجاد می شود.
در طی چند سال گذشته بسیاری از اقتصاد دانان اثر انقلاب دیجیتالی را بر روی سیستم بانکی و پولی و اقتصاد کلان بررسی کرده اند. اگرچه بسیاری از مقالات حول موضوع بانکداری الکترونیک و پول الکترونیک مطالب مفید و مهمی در ارتباط با این تکنولوژی را بیان کرده اند، ولی همچنان تصور مبهمی از بیت کوین وجود دارد. در ابتدا ارزش بیت کوین نسبت به ارزهای دیگر ناچیز بود، ولی درحال حاضر استفاده و ارزش آن به صورت چشمگیری افزایش پیدا کرده است.
قانون گرشام بیان می دارد که پول بد پول خوب را از دور خارج می کند و یا بعبارت دیگر پول ارزان پول گران را از رده خارج می کند. البته تعریف ارزان و گران بودن به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل قیمت های انواع متفاوت پول ها به جای کالاها و هزینه استفاده از هر نوع این پولها می شود.
شرکت هایی که بیت کوین را پذیرفته اند:
خرده فروشی بزرگ Overstock.com
شرکت پرواز های فضایی Virgin Galactic
سرویس بزرگ وبلاگ نویسی Wordpress
شبکه اجتماعی Reddit
سرویس بازی های آنلاین Zynga
سرویس پرداخت و انتقال پول Paypal
سرویس داد و ستد آنلاین eBay
شرکت خودروسازی Tesla
سرویس ثبت دامنه Namecheap
سرویس فایل سرور Lumfile
فروشگاه آنلاین Etsy
شرکت آنلاین خرده فروشی کالاهای الکترونیکی Tigerdirect
یکی از جالب ترین خریدهای اولیه توسط بیت کوین در سال 2010، خرید دو عدد پیتزا از یک پیتزا فروشی مطرح در آمریکا به قیمت 10000 هزار بیت کوین بوده است که این امر نشان دهنده ارزش بسیار پایین بیت کوین در آغاز می باشد.
سرمایه‌گذاری
برخی آرژانتینی‌ها بیت کوین را برای حفاظت از پس‌انداز خود در برابر تورم بالا خریداری کرده‌اند یا در طول ۲۰۱۲–۲۰۱۳ بحران مالی قبرس، خرید بیت کوین در قبرس به دلیل ترس از مصادره شدن حساب‌های پس‌انداز یا مشمول مالیات شدن آنان افزایش یافت. روش دیگری از سرمایه‌گذاری استفاده از صندوق بیت کوین است. تنظیم اولین صندوق بیت کوین در نیوجرسی در ماه جولای سال ۲۰۱۴ رخ داد و توسط کمیسیون خدمات مالی نیوجرسی تأیید شد. فوربس شروع به نشر استدلال‌هایی به نفع سرمایه‌گذاری در این زمینه از سامبر ۲۰۱۵کرده‌است. در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، بانکداری اروپا و سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی FINRA، یک سازمان خود نظارتی ایالات متحده، هشدار داد که سرمایه‌گذاری در بیت کوین ریسک است. فوربس بیت کوین را بهترین سرمایه‌گذاری سال ۲۰۱۳ نام گذاری کرد. در سال ۲۰۱۴، بلومبرگ بیت کوین را یکی از بدترین سرمایه‌گذاری‌های سال نامید با این حال در سال ۲۰۱۵، بیت کوین در صدر جدول ارز بلومبرگ قرار گرفت. به گزارش بلومبرگ، در سال ۲۰۱۳ حدود ۲۵۰ کیف پول بیت کوین با بیش از یک میلیون دلار بیت کوین وجود داشت. تعداد میلیونرهای بیتکوین نامشخص است زیرا هر فرد می‌تواند بیش از یک کیف پول داشته باشد.
قیمت و نوسانات
با توجه به ژورنال وال استریت، در آوریل ۲۰۱۶، بیت کوین کمی پایدارتر از طلا به نظر می‌رسد. در ۳ مارس سال ۲۰۱۷، قیمت یک بیت کوین برای اولین بار از ارزش هر اونس طلا پیشی گرفت.
در ژانویه ۲۰۱۷ قیمت تقریبی بیت کوین هزار دلار بود و در دسامبر ۲۰۱۷ طی یازده ماه قیمت آن تقریباً ده برابر شد. قیمت این ارز دیجیتالی همچنان افزایش یافت تا به بالاترین قیمت خود یعنی بیش از ده هزار دلار رسید که بلافاصله در کمتر از ۲۴ ساعت با ۲۰ درصد کاهش ارزش رو به رو شد و ارزش آن دو هزار دلار کاهش پیدا کرد.
اولین سوال این است که چرا ایران تصمیم به استفاده از بیتکوین گرفته است؟
در پاسخ به سوال اول مسایل مختلفی مطرح می شود.وال‌استریت‌ژورنال بر این باور است که ایران درصدد جایگزین کردن ارزهای مجازی به جای دلار است. کاهش وابستگی اقتصاد ایران به دلار یکی از اهدافی است که در سالهای اخیر مطرح شده است. روسیه و چین هم در تلاش برای کاهش وابستگی اقتصادی خود به دلار و کاهش سهم این ارز در اقتصاد خود هستند زیرا می‌دانند حذف دلار از سبد ذخیره ارزی دو اقتصاد بزرگ و مطرحی مانند روسیه و چین می تواند فشار اقتصادی زیادی را به امریکا وارد کند. ایران هم در این مسیر با کشورهای روسیه و چین همراه است و انتظار می‌رود بیت‌کوین‌ها را به عنوان جایگزینی برای دلار در مبادلات نفتی استفاده کند.
سوال دوم این است که سهم بازار بیت کوین در اقتصاد ایران چقدر است و این بازار تا چه اندازه قدرت نفوذ در اقتصاد ایران را دارد؟
هم اکنون ارزهای مجازی در ایران رواج زیادی ندارد و سهم این بازار در اقتصاد ایران بسیار کم است. البته بازار ارزهای مجازی ایرانی و ارزهای مجازی استرالیایی نسبت به دیگر ارزهای مجازی گرم تر است ولی هنوز هم سهم قابل توجهی در اقتصاد ندارند. یک دلیل مهم، غیر مجاز بودن این ارزها در ایران است و دلیل دیگر مشخص نبودن نظام مالیاتی مرتبط با معامله یا نگهداری ارزهای مجازی است.
از طرف دیگر دسترسی ایرانیان به بازارهای فروش بین‌المللی ارزهای مجازی بسیار کم است وهمین مساله باعث محدودیت سهم بیتکوین و دیگر ارزهای مجازی در ایران شده است. یک دلیل این محدودیت هم عدم اتصال شبکه بانکی ایران به نظام مالی دنیا و عدم امکان پرداخت در بازارهای بین‌المللی است.
در میان فعالان اقتصادی ایرانی هم هنوز استفاده از بیتکوین رواج زیادی ندارد.ولی بدون شک به دلیل محدودیتهای بازار دلار، بعد از قانونی شدن بیتکوین در کشور و تنظیم نظام قانونی و مالیاتی مناسب، می‌توان انتظار داشت که سهم آن در اقتصاد با سرعت زیادی رشد کند.
:: موضوعات مرتبط:
مقالات فارسی
:: برچسب‌ها:
بیت کوین,
ساتوشی,
تجارت الکترونیک
