مفهوم شناسی خط¬مشی عمومی
رسمی¬ترین تعریف برای خط¬مشی عمومی، توسط نوماس دای بعنوان «آنچه دولت برای انجام دادن یا انجام ندادن انتخاب می¬کند» ارائه شد (دای، 1972). این مفهوم تاکید می¬کنند که خط¬مشی¬ها (تصمیمات مثبت) باید آگاهانه انتخاب شود و نه تصادفی یا بصورت رویدادهای اتفاقی. البته این تعریف دربردارنده تمامی آن چیزی که از منظر طراحی سودمند می¬باشد نیست، زیرا نشان¬دهنده هیچ چیزی درباره فرایندهایی که از طریق آن، خط¬مشی¬ها اتخاذ می¬شود یا محتوای حقیقی تصمیمات دولتی و عناصر مختلفی که برای ایجاد آنها لازم است، نمی¬باشد.
لاسول مانند لای، خط¬مشی¬های عمومی را بعنوان تصمیمات دولتی تعریف کرد اما اشاره کرد که آنها متشکل از دو عنصر بهم مرتبط هستند: اهداف خط¬مشی و ابزارهای خط¬مشی که در دو سطح بلحاظ مفهوم عمل می¬کنند (لاسول، 1958). اهداف خط¬مشی به این معنا، اهداف و انتظارات اصلی دولت در تصمیم¬گیری برای دنبال کردن (یا نکردن) برخی اقدامات هستند درحالیکه ابزارهای خط مشی، تکنیک¬های مورد استفاده برای دستیابی به این اهداف هستند (والش، 1994). هر دوی این عناصر می¬تواند متمرکز بر دامنه¬ای از فعالیت¬ها، از اصول انتزاعی مرتبط با برنامه¬های دولتی، تا برنامه¬های اجرایی مشخص¬تر باشد.
بنابراین خط¬مشی¬ها، موجودیت¬های پیچیده¬ای متشکل از اهداف و ابزارهای خط¬مشی هستند که در چندین لایه تنظیم شده¬اند که دامنه¬ای از عمومی¬ترین سطح یک حالت حاکمیت نسبتاً انتزاعی تا سطح سیستم خط¬مشی و در نهایت سطح تعیین برنامه خاص دارد (کشور و هاولت، 2006، 2007 و 2009). لاسول (1956) نیز مفهوم خط-مشی¬گذاری را با استفاده از یکی از مدل¬های محبوب تحلیل خط¬مشی¬گذاری عمومی انجام داده که آن را مانند یک فرایند می¬داند؛ به¬طوری¬که به صورت مجموعه¬ای از مراحل بهم مرتبط است که در آن، مسائل خط¬مشی و جریان مذاکرات بصورتی کم و بیش متوالی از ورودی¬ها (مسائل) تا خروجی¬ها (خط¬مشی¬ها) می¬باشد. توالی حاصل از مراحل اغلب به عنوان«چرخه خط مشی» شناخته می¬شود (جان و وگریچ، 2007، هاولت، رامش و پرل، 2009).
لاسول (1971) فرایند خط¬مشی را به هفت مرحله تقسیم کرد که در آن، از نگاه او نه فقط نحوه ایجاد خط¬مشی-های عمومی، بلکه نحوه¬ای که باید ایجاد شوند توضیح داده شده است: 1) آگاهی، 2) ارتقا، 3) تجویز 4) درخواست 5) کاربرد 6) خاتمه 7) ارزیابی.
از این منظر، خط¬مشی¬گذاری بعنوان یک فعالیت حل مساله سودمند دیده می¬شود، ابزاری که در آن، منابع حاکمیتی مختلف بصورت مجموعه¬ای از تکنیک¬هایی سازماندهی می¬شود که می¬تواند حداقل بطور بالقوه یا نظری به اهداف و مقاصد سیاست گذاران دست¬یابد. فرمول اصلی لاسول مبنایی برای بسیاری مدل¬های بعدی فرایند خط-مشی فراهم ساخت که شامل تعابیر مختلف اسامی، اعداد، یا نظم مراحل در چرخه است اما از همان منطق «حل مساله کاربردی» برای توصیف آنها استفاده می¬کند (دی لئون، 1999، هیل و هوپ، 2006).
ایده یک فرایند یا چرخه خط¬مشی اغلب برای بررسی خط¬مشی¬گذاری در شرایط اساساً عملی بعنوان تجسم تلاش برای بهبود شرایط انسانی از طریق بهره¬گیری از منطق برای هدایت فعالیت¬های انسانی- که در این مورد فرایند حاکمیت است- استفاده می¬شود (هاوکسورث، 1992). از این منظر، ابزارهای خط¬مشی اغلب بعنوان مکانیسم¬های فنی مورد استفاده برای دستیابی به اهداف و صرفاً در مراحل تدوین خط¬مشی و اجرای خط¬مشی دیده می¬شود.
البته، یک مدل فرایندی می¬تواند برای توضیح تصمیم¬گیری بعنوان فرایند آشکارا اجتماعی یا سیاسی استفاده شود که در آن، بازیگران با هم به منظور دستیابی به اهداف یا رسیدن به راه حل یک مساله رقابت می¬کنند (هاولت، رامش و پرل، 2009، وو و همکاران، 2010). از این منظر، ابزارهای خط مشی ماهیتی بیشتر سیاسی دارند تا فنی و عموماً بعنوان توسعه فعالیت¬های واقع در تمامی مراحل فرایند خط¬مشی از جمله نه فقط تدوین و اجرای خط¬مشی، بلکه ایجاد دستورکار، تصمیم¬گیری و ارزیابی خط¬مشی دیده می¬شوند.
طراحی (طرح) خط¬مشی چیست؟
خط¬مشی¬های عمومی حاصل تلاش¬های انجام گرفته توسط دولت برای تغییر جنبه¬های رفتار خود یا جامعه به منظور انجام برخی مقاصد هستند و شامل مجموعه پیچیده¬ای از اهداف و ابزارهای خط¬مشی هستند. این تلاش¬ها می¬تواند کم و بیش نظام¬مند بوده و اهدافی که سعی در برآورده سازی آنها می¬شود، متنوع و گسترده هستند.
طراحی خط¬مشی دامنه¬ای از هر دوی ابزارها و مکانیسم¬ها را در بردارد که از طریق آن، اهداف برآورده می¬شود، چرا که تشریح اهداف بطور اجتناب ناپذیری شامل ملاحظات امکان¬پذیری یا آن چیزی است که برای دستیابی در مقاطع و شرایط معین با توجه به ابزارهای در دست، ممکن و عملی می¬باشد (هیت، 1968، ماجون، 1975، اینگراهان، 1987). استفن اچ لیندر و بی گای پترز در اواخر دهه 1980 و اوایل 1990 استدلال نمودند که فرایند واقعی تصمیم¬گیری خط¬مشی¬گذاری عمومی می¬تواند به مفهوم تحلیلی، از مفهوم انتزاعی طراحی خط¬مشی جدا شود، به همان طریق که یک مفهوم معماری انتزاعی می¬تواند از نمود مهندسی آن متمایز شود.
ابزار خط¬مشی چیست؟
لیندر و پیترز اشاره می¬کنند ابزارهای خط¬مشی بطور خاص در این فرایند مهم هستند زیرا تکنیک¬ها و ابزارهایی هستند که از طریق آن، دولت¬ها تلاش می¬کنند که به اهداف خود دست یابند. ابزارها دارای جایگاه خاصی در بررسی و مطالعه طراحی خط¬مشی هستند زیرا در کنار هم، تشکیل¬دهنده جعبه ابزاری هستند که دولت¬ها از آن در ایجاد خط¬مشی¬های عمومی استفاده می¬کنند. بنابراین، نقش متون در طراحی خط¬مشی کمک به ایجاد یک موجودی از قابلیت¬های عمومی بالقوه و منابعی است که ممکن است مرتبط با هر وضعیت حل مساله باشد (اندرسون، 1975).
لیندر و پیترز (1984) اشاره می¬کنند: چه مساله معماری، مکانیکی یا اداری باشد، منطق طراحی اساساً مشابه است. ایده ایجاد ابزاری است که بصورتی مطلوب عمل کند. در محیط مسائل خط مشی، طراحی شامل یک فرایند سیستماتیک برای ایجاد استراتژی¬های اساسی و چارچوبی برای مقایسه آنهاست. بررسی مسائل از منظر طراحی، راهی سودمندتر برای سازماندهی تفکر و تلاش¬های تحلیلی است.
ابزار اجرا چیست؟
ابزارهای اجرا کلید طراحی خط¬مشی هستند. آنها ابزارهای خط¬مشی هستند که یا بر محتوا یا فرآیندهای اجرای خط¬مشی اثر می¬گذارند و به این معنی است که روش تحویل کالاها یا خدمات به عموم یا روش تحقق این فرآیندهای اجرا را تغییر می¬دهند (هولت، 2000). ابزارهای اجرای اصلی آنهایی هستند که بطور مستقیم بر تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات در جامعه اثر می¬گذارند درحالیکه ابزارهای اجرای رویه¬ای، تغییر رفتار سیاسی یا خط¬مشی در فرآیند تشریح اهداف و ابزارها را برآورده می¬سازند (استروم، 1986، هاولت، 2000، 2005). ابزارهای اجرای رویه¬ای بخش مهمی از فعالیت¬های دولتی با هدف تغییر تعامل خط¬مشی با زیرسیستم¬های خط¬مشی هستند.
نتیجه¬گیری: طراحی خط¬مشی و انتخاب ابزار خط¬مشی
همانطورکه چارلز اندرسون (1971) بیان کرده، طراحی خط¬مشی اساساً مترادف با «حکومتداری» یا اعمال حکومت بعنوان «هنر ممکن¬ها» است. موضوع انتخاب از میان احتمالات پیشنهادی در یک وضعیت و محیط فرهنگی مشخص همیشه مهم بوده است. از منظر نقاط قوت، موسسات و رویه¬های دولت برای شکل¬دهی خط¬مشی اقتصادی و اجتماعی، تبدیل به ابزار ارائه شده از سوی جامعه برای رهبران آن به منظور حل مسائل عمومی می¬شود.
:: موضوعات مرتبط:
مقالات فارسی
:: برچسبها:
خط مشی عمومی,
طراحی خط مشی,
ابزار خط مشی,
ابزار اجرا